Ukraińskie dokumenty w sieci
W internecie udostępniono tysiące dokumentów ukraińskich ruchów narodowych, w tym organizacji OUN-UPA.
Wspólny projekt Centrum Osiągnięć Ruchu Wyzwoleńczego przy lwowskim Uniwersytecie Iwana Franko i tamtejszego Muzeum Pamięci Ofiar Reżimów Okupacyjnych powstał na początku roku.
Ma w założeniu udostępniać wszystkim zainteresowanym dokumenty dotyczące walki o niepodległą Ukrainę w latach 1917-1991. Serwis już teraz jest znacznie obszerniejszy niż analogiczny projekt rosyjski.
Ukraińcy udostępnili kilkanaście tysięcy jednostek archiwalnych. To dokumenty ukraińskich organizacji narodowych, państw ukraińskich funkcjonujących w latach 1917-1921, organizacji narodowych politycznych i zbrojnych z czasu drugiej wojny światowej oraz podziemnych ruchów narodowych działających na terenie Ukraińskiej SRS w okresie sowieckim.
Oddzielna grupa zasobów to archiwalna spuścizna narodowego zaangażowania podmiotów religijnych (przede wszystkim Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej), a także ukraińskiej emigracji politycznej. Inny dział serwisu to osobiste archiwa znaczących postaci ukraińskiego ruchu narodowego.
Najwięcej pochodzi ze zbiorów ostatniego dowódcy UPA Wasyla Kuka (1913-2007). Są też pojedyncze dokumenty przewodniczących Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów Jewhena Konowalca i Stepana Bandery oraz znaczących dowódców Ukraińskiej Powstańczej Armii: Petra Feduna i Romana Szuchewycza. Ten ostatni to przełożony oddziałów dokonujących masakry ludności polskiej na Wołyniu i w całej Małopolsce Wschodniej.
Obok materiałów pochodzących od samych nacjonalistów ukraińskich serwis internetowy zawiera dokumenty wytworzone przez instytucje ich zwalczające. Tu w jednym szeregu wymienione są władze polskie (II Rzeczypospolitej, Polskiego Państwa Podziemnego w czasie wojny oraz PRL), niemieckie oraz sowieckie. Dokumenty te pochodzą z sieci archiwów państwowych Ukrainy oraz Centralnego Archiwum Służby Bezpieczeństwa Ukrainy, które przejęło zasoby archiwów m.in. NKWD i KGB Ukraińskiej SRS.
Banderowcy i rzeź wołyńska
Najbardziej interesujący wydaje się dział zawierający dokumenty OUN-UPA, znacznie w ostatnich tygodniach poszerzony z okazji 70. rocznicy rzezi wołyńskiej.
W ramach dużego działu „Ukraiński ruch wyzwoleńczy 1939-1954” zaprezentowano ponad 9 tys. dokumentów. Najwięcej (ponad 7 tys.) jednostek wytworzyło skrzydło banderowców Organizacji Nacjonalistów Ukraińskich. Są dokumenty jej organów centralnych i regionalnych (736 dotyczy okręgu lwowskiego obejmującego Wołyń).
Tylko 74 druki pochodzą ze słabszego skrzydła melnykowców OUN. Prawie 2 tys. jednostek archiwalnych pochodzi z tajnych archiwów UPA przejętych przez NKWD i KGB, w tym 428 z zachodniego sektora jej działalności, bezpośrednio odpowiadającego za zbrodnie na Polakach.
Chociaż bardzo dużo w tych liczbach zajmują roczniki czasopism ukraińskich nacjonalistów, to można też znaleźć dokumenty dotyczące działania ich organizacji zarówno politycznych, jak i zbrojnych. Są to rozkazy dowódców, rozmaite wytyczne i instrukcje.
Zawierają opisy struktury ruchu nacjonalistycznego, jego ideologię, ogólne zasady odnoszenia się komórek partyjnych OUN i oddziałów UPA do poszczególnych ich wrogów lub sojuszników, wytyczne co do werbowania członków oraz zasady ich szkolenia politycznego i wojskowego.
Mamy też sprawozdania z poszczególnych odcinków, informujące o wykonaniu zadań lub zaistniałych problemach. Trudno znaleźć rozkazy czy też raporty wprost odnoszące się do akcji bojowych, w których wskazywane byłyby ich cele i dostępne środki.
Wiele jednak mogą powiedzieć rozkazy dotyczące przydziału broni, amunicji i rozliczenia finansowe. Niektóre dokumenty (ok. pół tysiąca) to dotąd nieznane historykom materiały, specjalnie odtajnione z okazji obchodów wołyńskich.
Serwis dostępny jest pod adresem: avr.org.ua.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz